Рэнцэнгийн Батцэнгэл: "Монголын Нууц товчоог Дэлхийд түгээе” төслийн удирдагч. "МНТ Түгээмэл эх” ном нь Монгол, /Босоо Монгол бичиг/, Орос, Англи, Хятад, Солонгос, Унгар, Франц, Япон, Казак гээд нийт арван хэл дээр хэвлэгдсэн. Одоо Турк хэлний орчуулга дуусч, Герман, Испани хэл дээр орчуулгын шатандаа яваа.
Зураач мэргэжилтэй. "МНТ Түгээмэл эх” зурагт ном бүтээх төслөө 2008 онд эхлүүлж, арван хоёр жилийг зориулсан. Анх эхэлж байх үедээ ийм их цаг хугацааг зориулна гэж төсөөлж ч байгаагүй гэдэг. Залуу насны омголон зангаар барьж аваад "гялс дуусгачихна” гэсэн дэврүүн мөрөөдөлтэй эхэлж байжээ.
Тухайн үед одоогийн Ерөнхийлөгч Х.Баттулгатай уулзах завшаан тохиож, түүнээс "Чанартай хийгээрэй. Хэрэв чи дутуу юм хийчихвэл дараа нь хэн нэгэн давуулж хийх л болно шүү” гэсэн үг сонссон нь төслийг чанартай болоход их нөлөөлсөн гэдэг.
2016 оны наадмаар монгол, англи хэл дээр номоо дуусгаж, хэвлүүлсэн хэдий ч, нэмж зурсаар, засч сайжруулсаар л...
Номынхоо эхний хэдэн бүлгээр буюу Чингис хааны уг гарвал, бага наснаас Хамаг Монголын хан болох хүртэлх хугацааг хамруулж, 25 анги, хоёр цагийн дэлгэцийн бүтээлийг 2018 онд туурвижээ.
Төслөө дуусгахсан. Дэлгэцийн бүтээлээ арван хэл дээр гаргачих юмсан...
"Нэг хүн-Нэг секундын боломж”
Энэ бол өнөөдөр түүний нүүр номдоо оруулсан бичвэр. Хоёр жилийн өмнө түүнтэй холбогдож ном авч байсан. Түүнээс хойш БНСУ-д хагалгаанд орлоо. Амжилттай давлаа. Дахиад хагалгаа гэсэн нүүр номын постыг нь харсаар эмнэлгийн орон дээрх зураг нь нүдэнд танил дасал болжээ.
Зориг гарган "Хоёулаа ярилцах уу?” гэж утсанд нь зурвас үлдээв. Үнэндээ би түүнтэй нүүр номын л найзууд. Хувь хүнийг нь, одоогийн нөхцөл байдлыг нь огт мэдэхгүй. Удтал хүлээлгэсний эцэст ”Сайн уу? болох л юм.” гэсэн товчхон хариу ирүүлсэн байв.
Эхнэр, гурван хүүгийн хамт амьдардаг. Эхнэрийг маань У.Мягмардулам гэдэг. СЭЗДС төгссөн ч надад тусалж, манай компанийн ажлыг хийж явсаар мэргэжлээрээ ажиллаагүй ээ.
Том хүү 19-тэй, бага маань 10-тай. Гэртээ үлдсэн, өөрөө өөрсдийгөө аваад явчихдаг. Бид хоёр олуулаа болохоор ах дүүс маань эргэж тойроод болоод л байдаг, дажгүй ээ гээд чимээгүй болчихов.
Асуултаа бэлдсэн байсан ч, ар араас нь цувуулаад байж чадсангүй. Нэг л эвээ олохгүй байв.
-Та аль нутгийн хүн бэ?
-Би хотынх оо. Аав Баянхонгорынх, ээж Завханых. Манайх миний багад Зайсанд амьдардаг байсан.
-Аль сургуулийг төгссөн билээ?
-Ажилчны районы 15 дугаар сургууль. Саарал байруудын дунд байдаг сургууль.
-Дүрслэх урлагийн дээд сургууль дүүргэсэн үү?
-Үгүй ээ. Дүрслэх урлагийн "Соёл” сургуульд сурч төгссөн.
-Зурах авьяас, сонирхол их багаасаа байсан уу?
-Бэлтгэл ангид орж анх цаас харандаа нийлүүлсэн. Тэр цагаас хойш зурах дуртай болсон.
-Танай удамд зураач, урлагийн хүн бий юу?
-Манай нагац талын эмэгтэйчүүд алдартай уран хүмүүс байсан гэдэг. Бурхан, зээгт наамал, ихэс дээдсийн хувцас гоёл хийдэг.
-Хүүхдүүдээс нь таны авьяасыг өвлөх хүн гарч байна уу?
-Хүүхдүүд зурж л байдаг юм. Гэхдээ гоц, өндөр хүсэл эрмэлзэл харагддаггүй. Инженер болгох гээд чиглүүлээд орхисон.
Ингэж тойрч тойрч гол зүйл рүүгээ зориг гарган орж асуулаа.
-Өвчин хэдийнээс эхэлсэн билээ?
-Хоёр жилийн өмнөөс анхны шинж тэмдгүүд илэрсэн. Улаанбаатар, Хөх хотод үзүүлээд яваад л байсан. Яг жилийн өмнөөс түнхээр өвдөөд эхлэхээр нь эмчдээ хэлснээр нэгдүгээр эмнэлэгт цөмийн шинжилгээ хийлгэсэн.
MRI-аар бага аарцаг дээр сэжиг байгааг хэлсэн. Ингээд өнгөрсөн хоёрдугаар сарын гурванд БНСУ-д ирсэн. Энд ирж хоёр удаа нээж, шинжилгээ хийж байж хортой хавдар болохыг тогтоосон.
-Аль эмнэлэгт эмчлүүлж байгаа вэ?
-Ионсей их сургуулийн Северанс эмнэлэг. Анх ирээд хэд хэдэн эмнэлэгт хандаж үзсэн л дээ. Тайвань, БНСУ-ын Хавдарын төв эмнэлэг гээд. Эдгээрээс энэ эмнэлэг л авъя гэдэг хариу өгсөн. Учир нь, миний өвчний онош маш ховор тохиолддог, сайн судлагдаагүй хондросаркома гэдэг ясны хор хавдар.
-Монголд ийм оноштой өвчтөн олон байдаг уу?
-Би л лав олж сонссонгүй. Северанс эмнэлэгт гурван жилийн өмнө нэг тохиолдож байсан гэсэн. Яс мөгөөрс шиг арзгар болдог. Цаашлаад булчин, зөөлөн эд, юу таарснаа идэж эхэлдэг.
-Сайн судлагдаагүй болохоор юунаас болж өвддөг шалтгаан тодорхой биш байх л даа.
-Тийм ээ. Эхний хагалгаанд гурван сарын арван нэгэнд орсон. Хагалгаа арван цаг үргэлжилсэн. Хагалгааны дараах паталогийн шинжилгээ маш сайн гарсан. Хими, туяа эмчилгээ шаардлагагүй гэж байсан.
-Тантай тэр үед "Гадаадад гацсан монголчууд”-ын групп дээр их таардаг байсан. Та энэ хагалгааны дараа нутагтаа ирж чадахгүй нэлээд удсан байхаа?
-Тэгсэн. Их юм болж байж буцсан. Бас тусгаарлалтын 21 хоногт гам алдаж, ядарсан. Хорт хавдартай хүнд эсрэг заалттай хоол өгөхөөс эхлээд асуудал их байсан даа.
Ингээд есөн сард Интермедэд шинжилгээ өгөхөд сэжиг байгааг хэлж, эмчтэйгээ холбоо барихыг зөвлөсөн. Солонгос руу эмчтэйгээ холбогдоход яаралтай ир гэсэн л дээ. Хавдар дахисан тул 10 сарын 28-нд дахин хагалгаанд орсон.
-Хагалгаа хэдэн цаг үргэлжилсэн бэ? Өмнөх шигээ удсан уу?
-Өмнөхөөсөө ч удсан. Хавдар тараагуур, хураагуур хоёр судсыг барьсан байсан. Их хэмжээгээр цус алдсан. Хагалгаанаас өмнө болон дараа олон хоногоор хоол сойсноос болж нэмж их ядарсан.
Тэгтэл хоёрдох хагалгаанаас ердөө 21 хоногийн дараа 11 сарын 18-нд гуравдах хагалгаанд орох болсон. Ер нь хавдрыг нэг бүрчлэн нэгжиж, хайдаг тул маш том нээдэг, их том шарх үлддэг. Харин Нагунбилэг эмчийн дасгал, хичээлийг хийж байсан маань их тус болж, богино хугацаанд сэргэж тэнхэрсэн.
-Юу билээ?
-Эхний хагалгааны дараа ар, өвөр Монгол найзууд "Нагунбилэг эмчийн хичээл”-ийг санал болгосон. Тухайн үед утсаар сонсоод үр нөлөө гарна гэж итгээгүй. Очиж үзнэ гэж бодож байсан. Хавдар дахисныг сонссоны дараа гар утасны сонсдог хувилбарыг татаж, амьсгалын дасгалыг хийж, хичээлийг нь сонсож эхэлсэн.
-Ном уншаад эсвэл хүний ярьж байгааг сонсоод өвчин эдгэнэ гэхэд надад бол "ГАЖИГ” сонсогдоод байдаг. Гэтэл таны үүнийг олон хүнд хүргэчих юмсан гэсэн эрмэлзлийг сонсохоор сонирхол татаж эхэлж байна.
-Тайлбарлахад их төвөгтэй л дөө. Ойлгоход ч амаргүй. Миний хувьд анх сонсоод дээр үед манайхан Кашпировский гэдэг орос эмчийг үздэг байсан санаанд орсон.
Ихэнхдээ хүндээр өвдсөн, арга бүхнийг үзээд алдахаас буцахгүй болсон үедээ л хүмүүс туршиж үздэг юм билээ.
-Гар утасны аппликэйшн байдаг юмаа даа?
-Байдаг. Хятад утасны дугаар, карт хэрэг болдог. Сонсох хувилбар нь боломжгүй бол Уянгаагийн хөрвүүлсэн номыг уншсан ч болох юм.
-Сэтгэл заслын эмчилгээ гэсэн үг үү?
-Сэтгэл засал гэхээр сэтгэлийг нь хуурч, үнэмшүүлэх гээд байгаа юм шиг сонсогдоод байдаг юм. Хүний биед өөрөө өөрийгөө тохируулж, засч чадах асар их /бурхан шиг/ хүчтэй нэг зүйл бий. Түүнийг сэрээж, ажиллуулдаг гэдэг.
Миний хувьд тэр нь сэтгэл хөдлөлөөр дамждаг юм байна гэж ажигласан. Сэтгэл хөдлөл ихтэй, уяхан, уйланхай хүмүүс их хурдан эдгэдэг юм байна гэж ажигласан. Ерөөс хүнд өвчтэй хүнд сэтгэлийн хань олддоггүй. Тэр орон зайд л орж ирдэг. Их тайван болгож, нойр сайжирч, хоолны дуршил сэргээчихдэг юм билээ.
-Нагунбилэг эмчтэй уулзаж үзсэн үү?
-Ноднин Отогийн Хойд хошуунд Нагунбилэг эмч өөрөө яг дэргэд ирчихээд, хичээлээ зааж байхад нь тоомжиргүй өнгөрөөж байжээ. Ядаж нэг шагайгаад харчихдаггүй, нэг барилга дотор хэд хоног хамт байж байхад нь /инээв/.
Одоо бол эндэх эмчилгээгээ дуусгаад Хөх хот явна гэж бодож байна. Эмчийн эхнэртэй холбоо барьсан. Туяа эмчилгээгээ дуусгаад ирээрэй гэсэн.
-Гурван удаагийн хагалгаанд чамгүй мөнгө зарсан байж таарна. Яаж болгож байв?
-Одоогоор хагалгаа, оношлогоо, эмчилгээ гээд 170 орчим сая вон болсон. Өөрт байсан болон ойр дотны ах дүүсийнхээ мөнгийг шавхаад, дээр нь номоо борлуулаад болгож байсан. Сүүлийн хагалгаанаас эхлээд өр тавьж эхэлсэн.
-Анх удаагаа олон нийтэд хандаж хандив хүсч байна. Одоо хэдий хэмжээний мөнгө шаардлагатай байгаа вэ?
-Сүүлийн шатны эмчилгээ гэх байхаа. Нийт 30 удаагийн туяа эмчилгээ хийх төлөвлөгөө гарсан. Зөвхөн нэг удаагийн эмчилгээний зардал 1,5 сая вон. Үүн дээр урьдчилж хийгддэг тооцон бодолт буюу симуляцын зардал нэг удаад таван сая вон. Эмчилгээний явцын шинжилгээ, CT, MRI гээд зардлууд нэмэгдэнэ.
-Хандивын данс хэнийх вэ? Элдэв буруу үйлдлээс сэргийлж лавлаж асууж байгаа юм шүү.
-Ойлгож байнаа. Миний эхнэрийн данс.
-Та одоо ч нийгмийн идэвхтэй байр сууриа алдалгүй, цахим орчинд үгээ хүргээд, эрч хүчтэй харагддаг.
-Тэр надад төвөгтэй биш. Харин ажилдаа, төсөлдөө хэт төвлөрч, шатдаг байдал маань өвчин дахихад нөлөөлчихөв үү дээ гэж бодсон.
-Ажлын төлөө амьдраад байж болохгүй нь дээ.
-Эмч энэ өвчин ийм хурдан явцтайгаар дахих боломжгүй, өөрийн чинь онцлог л юм байх даа гэж их гайхаж байсан. Эхний хагалгааны дараа би ажлаа хийгээд л урьдын хэмнэлээр амьдраад байсан. Хүмүүсийн ихэнх нь намайг өвдсөнийг ч мэдээгүй.
Ажлаа амьдрал болгож болохгүй гэдгийг хавдар дахихад ойлгосон. Нэгэнт хорт хавдраар өвдсөн бол өнгөрснөөсөө сургамж авч, амьдралынхаа хэвшлийг өөрчлөх нь чухал гэнэ.
-Өвчинд нөлөөлдөг буруу хэвшлээсээ гэсэн үг үү?
-Яг тийм. Махны хэтэрсэн хэрэглээ, архи, тамхи, стресс, бухимдал гээд амьдралын буруу хэвшлээ засч, салах л хэрэгтэй юм байна. Хорт хавдар биеийн эрч хүчийг сорж, түүгээр тэжээгддэг юм шиг санагдчихсан. Тав дахин хавдраар өвдөж, тав дахин мэс засал хийлгэсэн солонгос хүний ярих нь залуу, эрч хүчтэй байх нь сөрөг тал ч болох талтай гэнэ.
Энэ бүхнээс дүгнэхэд Нагунбилэг эмчийн "Тайван, баясангуй сэтгэл зүйн төлөв байдалтай байх ёстой” гэсэн үгтэй таардаг.
-Хурдан эдгээрэй. Эх орондоо уулзая. Би тусгаарлах байрны үүднээс тосч авна шүү.
-За тэгээрэй. Би хаана тусгаарлагдсанаа хэлнээ. /инээв/
Бидний яриа энэ хүрээд өндөрлөлөө. Би түүнээс олон зүйлийг асуугаагүй. Бүр насыг нь ч асуугаагүй. Асуумааргүй байна. Эдгээд ирэхээр чинь хүссэн бүхнээ асууж, онгичиж ярилцана. Олон сайхан найз нөхөд, дэмжигчид, сайхан сэтгэлт хүмүүсийн тус дэмээр номоо борлуулж байгаагаа даруухнаар гэхдээ чин сэтгэлээсээ хүүрнэж байсныг энд онцолъё.
Хүний амьдралыг мөнгөөр үнэлж болохгүй л дээ. Гэхдээ Р.Батцэнгэлийн хувьд амьдралынх нь 21000 секундыг бид үнэлэх гэж байна.
Секунд нь 5400 төгрөг...
Ярилцсан: М.Сугарсүрэн
Хандивын данс:
Хаан банк, 5033471545, Мягмардулам
Голомт банк, 2105007641, Мягмардулам
Hana bank, 14491063834707, Ukhnaa Myagmardulam
Ном худалдан авахыг хүсвэл:
Монгол: 99297716
Япон: 08051997130
Солонгос: 01044420544