Гэр хорооллын хөрсний бохирдол туйлдаа хүрсэн бол өдгөө хотын төвд цацсан угаадас, хүний өтгөн, шингэн хаа сайгүй үзэгдэх болжээ
Зам дагуу байрлах ТҮЦ-үүдийн араар шээс урсаж, хөлдөн хүн халтирч унахаар хэмжээний том том хөлдүүсүүд үзэгдэнэ
Нийтийн жорлон 10:00-20:00 цаг хүртэл ажилладаг бол ТҮЦ-үүд ихэнхдээ үдшийн 22 цаг хүртэл, зарим нь шөнөжин ажилладаг аж
Жорлонгоос үүдэлтэй цусан суулга, сальмонеллёз, гэдэсний хижиг, савханцрын халдвар, балнад, суулгалт, вируст хепатит А, хүнсний гаралтай бактерит хордлого зэрэг долоон төрлийн гэдэсний халдварт өвчин бүртгэгдсэн
Жижиглэнгийн худалдаа эрхлэгчдэд ариун цэврийн өрөө хангалтгүйгээс гадаа бие засах явдал түгээмэл байна
Гар дээрээс худалдаа эрхлэгчид гудманд бие зассаар байна
Нар урьд урьдынхаасаа илүү зөөлөн дулаанаар ээж, хүмүүс такси барих гэж дагжин зогсохын оронд хурдан хурдан алхална. Энэ бол урин дулаан цаг ирж буйн дохио. Хотын төв гудмаар алхаж явахад зузаан хувцаслаад, ширхгийн тамхи, чихэр зарж суудаг эгч харагдсангүй. Өдөр бүр таардаг болохоор дасчихсан ч юм уу, сэтгэлд дотно санагддаг юм. Заримдаа онцын шаардлагагүй ч тэр эгчид туслахыг хүссэндээ бохь, чихэрхэн ширхэглэнэ. Гэтэл хэдхэн алхмын цаана өнөөх эгч маань замын дагуух модны ард суугаад хүндээр бие засаж байхтай таарлаа. Дотор эвгүйрхэв... Улаанбаатар хотын хүн бүхэн урин дулааныг санагалзаж, хүсэн хүлээдэг гэхэд хилсдэхгүй. Учир нь утаагүй, түгжрэл багатай, ханиад томуунаас хол байх хамгийн боломжтой улирал бол хавар, зун. Харамсалтай нь, утааны үнэр замхарсан ч угаадас, өтгөн, шингэн хуримтлагдсан хөрс гэсэж, шивтрийн хийгээр утуулах цаг ойртож буйг энэ явдал санууллаа. Бие засах бол хүний анхдагч хэрэгцээний нэг. Энэ хэрэгцээгээ хангаж чадахгүй байгаа хүнд өөрийн эрүүл мэнд байтугай өрөөлийн эрүүл мэнд ч чухал биш. Нийслэл хотод бүртгэлтэй 1100 орчим ТҮЦ үйл ажиллагаа явуулдаг бөгөөд стандарт бус хэчнээн ТҮЦ байгааг тоолох аргагүй гэдгийг холбогдох албаныхан хэлж байв. Үүн дээр гар дээрээс ширхгийн худалдаа хийдэг наймаачид нэмэгдэнэ. Жижиглэнгийн худалдаа эрхэлж, олон айл өрх амьжиргаагаа залгуулж буйг үгүйсгэх гэсэнгүй. Гэвч олон нийтэд өдөр тутам үйлчилдэг, хаа дуртай газраа байрлаж, эдийн засгийн эрх чөлөө нэхэмжилдэг түргэн үйлчилгээний цэгийнхэн иргэдийн эрүүл, аюулгүй орчинд амьдрах эрхийг зөрчиж байгааг дурдахгүй өнгөрч болохгүй.
Нийтэд үйлчилдэг бие засах газар 20:00 цаг хүртэл ажилладаг
Багшийн дээд, Спортын төв ордон, МУИС, Бөхийн өргөө, Драгон орчмын хэд хэдэн ТҮЦ-ээр орж, бие засах хэрэгцээгээ хэрхэн шийддэг талаар тодруулахад Cirkle K-ийн 00 орчихдог. Сүүлийн үед оруулахаа больсон байна билээ. Бие засах газар аль эртний л тулгамдсан асуудал байсан. Энэ хавийн цайны газруудаа таньдаг болохоор болгоод байдаг” гэх нийтлэг хариулт өглөө. Харин зарим нь ойролцоо байрлах худалдааны төвийн төлбөртэй 00-ийг ашигладаг аж. Багшийн дээд орчмын худалдаа эрхлэгчдийн ашигладаг 00 болон Улаанбаатар зочид буудлын урд байрлах City toilet 10:00-20:00 цаг хүртэл ажилладаг. Харин Багшийн дээд, Бөхийн өргөө орчмын ТҮЦ-үүд ихэнхдээ үдшийн 22 цаг хүртэл, зарим нь шөнөжин ажилладаг талаар хэлж байв. Харин 00 хааснаас хойш хаана бие засдаг эсэхийг асуухад гүрийж байгаад харьдаг. Эсвэл хаахаас нь өмнө бие засдаг” гэж хариулсан юм. Харамсалтай нь, хана дагаж урссан юу нь үл мэдэгдэх угаадас, хавар болохоор замын хайс, бут сөөгөөс үнэртдэг шивтрийн үнэр энэ хариултыг шууд үгүйсгэнэ. Мөн тэдгээр нийтийн 00-д гар ариутгагч болон савангийн аль аль нь огт байсангүй. Надтай зөрж ариун цэврийн өрөөнд орсон нэгэн эмээ "Саван байхгүй байна. Гараа угааж чадсангүй” гэсээр гарч ирэх нь тэр.
Ойр орчмын байшин руу бие засдаг
Боловсрол, соёл шинжлэх ухаан, спортын яамны замын баруун талд байрлах автобусны буудлын ард дөрвөн ТҮЦ байрлах аж. Ойролцоох бутан дунд нь хөлдүү угаадастай хөмөрсөн хувин сар гаруй болсон талаар иргэд хэлж байв. ТҮЦ-ийн ард талаар том, том хөлдүүс үзэгдэх бөгөөд тамхины иш, хог шороотой холилдож, зарим нь зам руу урссан харагдана. 30 минутын дотор дээрх дөрвөн ТҮЦ-ээр 100 орчим хүн үйлчлүүлэв. Харин замын эсрэг талд нь ТҮЦ-тэй ижилхэн хэмжээтэй өрөөнд "Хуушуур” гэсэн хаягтай түргэн хоолны газар байрлах ба дотогш ороход бие засах газар битгий хэл гар угаах цорго байгаа эсэх нь эргэлзээтэй харагдаж байлаа. Тэднээс "Ариун цэврийн өрөө хаана байдаг, өөрсдөө хаана бие засдаг талаар асуутал "Мэдэхгүй, замын эсрэг талд байдаг байх аа. Ойр орчмын байшин барилга руу бие засчихдаг” хэмээн хариулсан нь цочирдоход хүргэсэн юм. Энд дурдагдаж буй ТҮЦ-үүд хотын яг төв бүсэд байрладаг учир зарим дүүрэгтэй харьцуулахад цэвэрхэн харагдаж байсныг дурдах нь зүйтэй. Зарим ТҮЦ-үүдийн араар шээс урсаж хөлдсөн, хүн халтирч унахаар хэмжээний том том хөлдүүсүүд үзэгдэнэ. Тэр хавийн үйлчилгээний газруудын ариун цэврийн өрөөнүүд бүгд цоожтой байх бөгөөд зарим нь "00 ажиллахгүй” гэсэн бичиг хаалган дээрээ хадсан байлаа.
Шаардлага хангаагүй 00 халдварт өвчний суурь болдог
Дэлхий нийтийг сандаргаад буй коронавирусийн халдвар манай улстай хил залгаа хот, бүс нутгуудад гарч, өчигдрийн байдлаар 909 хүн нас барж, ДЭМБ-аас Монгол Улсыг халдварын өндөр эрсдэлтэй оронд тооцоод буй. Энэхүү аюулт вирусийн халдвараас сэргийлэх арга зам нь гараа тогтмол угаах, амны хаалт зүүх, ариун цэвэр сахиж, дархлаагаа дэмжих. Урин дулаан цаг ирж, халдварт өвчин газар авах эрсдэлтэй энэ үед иргэдэд өдөр тутмын үйлчилгээ үзүүлдэг худалдааны бизнес эрхлэгчид ариун цэврийн наад захын шаардлага хангахгүй байгаа нь харамсалтай. Шөнийн цагт ашиглах ариун цэврийн өрөөгүй тэд гараа хаана угаадаг нь ч эргэлзээтэй. Удахгүй газар гэсэж, ТҮЦ-ийн эргэн тойронд цацсан хөлдүүс хайлах нь мэдээж. Заваан газраар үйлчлүүлж авч эрүүл мэндээ эрсдэлд оруулж байгаа иргэд гудамжинд бие засаж, угаадсаа цацаж буй иргэд, худалдаачдын балгаар хотын төвдөө шивтрийн хийгээр амьсгалж, орчны бохирдлын улмаас эрүүл мэндээрээ хохирсоор байна. Учир нь шивтрийн хий органик бодисуудын исэлдэлтийн үр дүнд үүсдэг агаар, хөрс, усанд агуулагддаг хортой хий бөгөөд хүний амьсгалын эрхтэн, хоол боловсруулах эрхтэн, арьс салст болон нөхөн үржихүйн тогтолцоонд хортой нөлөө үзүүлдэг аж. Ариун цэврийн шаардлага хангаагүй нийтийн 00, ил задгай бие зассан орчны бохирдлоос үүдэлтэй халдварт өвчин, хүний эрүүл мэндэд учруулах хор хохирлын талаар НЭМҮТ-ийн орчны эрүүл ахуйн эрдэм шинжилгээний ажилтан С.Сувдаас тодруулахад "Жорлонгоос үүдэлтэй цусан суулга, сальмонеллёз, гэдэсний хижиг, савханцрын халдвар, балнад, суулгалт, вируст хепатит А, хүнсний гаралтай бактерит хордлого зэрэг долоон төрлийн гэдэсний халдварт өвчин манайд бүртгэгдсэн. Жишээлбэл, Вируст хепатит А өвчний дамжих эх үүсвэр нь бие засаад гараа угаагаагүй болон А вирустэй хүн орчноо бохирдуулснаас, идэж, уух зүйлийг ам дамжуулан хэрэглэснээр халдварладаг” хэмээн хариулсан юм.