"TEDx” бол олон улсын хэмжээнд түгэн дэлгэрсэн илтгэлийн арга хэмжээ. Ѳѳрийн санаа бодлоо бусдад түгээж, тэдэнтэй ѳѳрийн үнэт зүйлээ хуваалцаж байдгаараа залуусын сонирхлыг татдаг. Намайг Архангай яваад ирсний дараа П.Цэцэгбадам уулзан энэ арга хэмжээний талаар танилцуулан, илтгэл тавихыг санал болгосон юм. Ийм том арга хэмжээг зохион байгуулах эрхийг нь авч Хэнтий аймагт 3 дахь удаа зохион байгуулах гэж байгааг сонсоод эргэлзэлгүйгээр зѳвшѳѳрлѳѳ. Америкаас ирэхдээ залууст зориулан лекц унших хүсэлтэй минь таацсан хэрэг.
Лекц уншина гэдэг тийм ч амархан биш юм гэдгийг зохион байгуулагчидтай уулзсан анхны уулзалтаасаа мэдэрлээ.
Толгойд эргэлдэж буй үй олон бодлуудаасаа бусдад нэн хэрэгтэйг нь сонгоно гэдэг, бусдад хоосон сургааль айлдахаас илүүгээр амьдралд тохиолдсон бодит баримтуудыг зѳв хэсэгт нь шигтгэнэ гэдэг, ѳѳрийн үзэл бодлоо бусдад тулгалгүйгээр ѳѳрийнхѳѳрѳѳ дүгнэлт хийх эрхийг нь тэдэнд үлдээнэ гэдэг тийм ч амаргүй атлаа бүхэл бүтэн урлаг аж. Илтгэгчид 3 удаа цуглаж бэлтгэл хийсэн. Бидний дасгалжуулагч багш Мѳнгѳн бидэнд их зүйлийг зааж сургав.
Ѳѳрийгѳѳ тоосон бардам зангаасаа бага ч болов татгалзан, залуусаас хэрэгтэй зүйлээ суралцах нь ямар их хэрэгтэй болохыг энэ ѳдрүүдэд чин сэтгэлээсээ ухаарлаа. Ѳѳрийн эрхгүй "залуус минь их мундаг болжээ” хэмээн сэтгэлдээ дуу алдана. Зохион байгуулах багийн залуус энэ ѳдрүүдэд бидэнд чин сэтгэлээсээ санаа тавин тусалж байлаа.
Би эхлээд мундаг мундаг сэдвүүдийг сонгоод "алаад ѳгѳх” тухай бодож байлаа, хэхэхэ. Мундаг хүн болох гээд сэтгэл дотор байгаа хэрэгтэй хэрэггүй бүхнийг бүгдийг нь хашгираад байх ахул хэнд ч сонирхолгүй болох юм байна гэдгийг эхний уулзалтаасаа л ойлгосон. Сэдвүүдээ жижиглэсээр жижиглэсээр гол сэдэв дээр тогтлоо. Сэдэв дотроо жишээнүүдээ аль хэсэгт нь яаж шигтгэхээ нилээд удаан бодсон. 2 дахь удаагийн уулзалт дээр Мѳнгѳн багш надад "Та хѳгширсѳн байна” гэж хэллээ. "Яагаад?” гэсэн асуултын хариуд "Та хүмүүст ѳѳрийн санаа бодлоо тулгаж, сургааль айлдаад байна” гэж хариулсан. Бодох зүйлүүд их байлаа. Заримдаа үүрээр сэрээд энэ тухай бодно. Монголын залууст илтгэх анхны илтгэл минь болохоор багагүй санаа зовж байсаан. Илтгэх хугацаа ердѳѳ 18 минут. Тэгэхээр ам халаад "бураад” байж болохгүй. Маш товч хэрнээ оновчтой илтгэх шаардлагатай.
Энэ удаад илтгэл тавих багийн 10 гишүүд маань үнэхээр мундаг залуус байлаа. Бизнесмэн, архитектурч, гэрээр жуулчин хүлээж авагч, сэтгэл зүйч, англи хэлний багш, судлаач эрдэмтэн, жүжигчин, малчин, подкаст санаачлагч нар. Сэдвүүд маань давхардахгүй, гэхдээ маш сонирхолтой байсан.
Хамгийн гол нь тэд хариуцлагатай хүмүүс байсан болохоор цагтаа цуглан ярилцаж дотно сайхан нѳхѳд болцгоосон. Тэд хийх мѳрѳѳдлѳѳ биш хийж бүтээсэн зүйлийнхээ талаар ярьж байгаа болохоор бодитой, бас бүгдээрээ эрсдэл үүрч мухардаж байсан хүмүүс.
Арга хэмжээнийхээ дараа бид зѳндѳѳ удаан ярилцаж сууцгаав. Зорилго хийгээд зовлон жаргал нь адил тѳстэй хүмүүс бие биедээ амархан дасч дотносдог юм билээ. Бидний уулзалт нэг удаагийнх биш удаан нѳхѳрлѳлийн эхлэл гэдэгтэй бүгдээрээ санал нийлсэн юм. Биднийг уулзуулж урт хугацааны нѳхѳрлѳлийг эхлүүлсэн TEDx зохион байгуулах багийн залуустаа баярлалаа.
Бид 1 сарын 24 ны ѳдѳр Хэнтий аймгийн Чингис хаан хотыг зорин замдаа гарч, оройдоо очин хоноод, маргааш нь буюу, 25 ны 2 цагаас арга хэмжээ эхэллээ. Аймгийн соёлын ордны танхимыг зѳвхѳн лекц сонсох гэж ийм олон залуус дүүргэсэн байхыг хараад үнэхээр баярласан. Ийм лекцүүд уншигдав.
1. О.Батнайрамдал \"Unlock” подкастыг хамтран бүтээгч, Харвардын Бизнесийн Их Сургуулийн MBA- аар тѳгсѳгч\ "Unlock хандлага” илтгэлдээ Ховдын бага сургуулиас эхэлсэн амьдралын замнал хийгээд залууст зориулан дэлхийн шилдэг номнуудаар хийдэг подкастынхаа талаар танилцуулав.
2. Ц.Дэлгэрмэнд \Сэтгэл судлаач, байгууллагуудын менежэрүүдэд зориулсан сэтгэл зүйн анхны апп болох "Fullbox”ыг санаачлагч\"Та зорилгоо хэрхэн тавьдаг вэ?” илтгэлдээ ѳнѳѳгийн нийгэмд сэтгэл зүйн судалгаа болон зѳвлѳлгѳѳ хэрхэн хэрэг болдог тухай хүүрнээд шинээр бүтээсэн апп ынхаа талаар танилцуулсан юм.
3. П.Очирпүрэв \ Хог хаягдлыг бууруулах, дахин боловсруулах "Экобин” компанч захирал, хуульч \ "Энгийн нэг хѳл бѳмбѳгийн яриа win-win deal болсон нь” илтгэлдээ хуульч мэргэжилтэй тэрээр хэрхэн хог хаягдлын бизнестэй холбогдсон тухайгаа хуучлаад хог хаягдлыг хямд үнээр худалдан авдаг шинэ тѳхѳѳрѳмжийнхээ талаар танилцууллаа.
4. Ч.Лодойравсал \МУИС -ын эрдэм шинжилгээ хамтын ажиллагаа хариуцсан дэд захирал, "Залуу зoхион” бүтээгч ТВ нэвтрүүлгийн продюсер\ "Мэдлэг ба инноваци” илтгэлдээ ѳнѳѳгийн нийгэмд шинжлэх ухааны мэдлэгийн үр нѳлѳѳ болон алив асуудалд шинжлэх ухаанчаар хандахын ач тусын талаар танилцуулав.
5. Х.Нинж -Эрдэнэ \” Academia” aнгли хэлний институтыг үүсгэн байгуулагч, "Willbepowered” подкастыг санаачлагч\ "Англи хэл сурахад хандлага чухал. Хос хэлтний тархи” илтгэлдээ англи хэл сурах аргууд болон ач холбогдлын талаар саналаа хуваалцан подкастынхаа талаар танилцууллаа.
6. Г.Галбадрах \”Монгол хүн -Монголын баялаг”, "Хѳгжлийн замаар”, "Монголчууд Америкт” ТВ тѳслийн оролцогч, санаачлагч\ "Би эргээд залуужсан” илтгэлдээ Америкт 14 жил ажиллаж амьдрахдаа бүтээсэн тѳслүүдийнхээ түүхийг товч дурдаад, алив санаачлагыг бүтээхэд сэтгэлгээ залуу байх нь сайн нѳлѳѳтэй гэдгийг дурдав.
7. Ж.Бэгзсүрэн \Гадаадын аялагчдыг гэртээ урьж, ахуй соёлоо танилцуулах "Хоост айл” үйлчилгээг санаачлагч \ "Host-ail” илтгэлдээ дэлхий даяаршиж буй энэ цаг үед гадаадын жуулчдыг гэртээ урьж авчран монгол ахуй зан заншлыг сурталчлах их боломж байгаа гэдгийг дурдаад гэртээ 1000 орчим жуулчин хүлээж авсан туршлагаасаа хуваалцлаа.
8. М.Батбаяр \UPI хот тѳлѳвлѳлтийн хүрээлэнгийн зѳвлѳх, "Жишиг сууц” тѳслийг санаачлагч \ "Хот айл” илтгэлдээ иргэдэд хуулиар олгож буй 0,07 га газарт 8 айлын тохилог орон сууц барьж тав тухтай бас хэмнэлттэй аж тѳрѳх боломжийн талаар Хэнтий аймгийн Баян-Овоо сум дээр хэрэгжүүлж буй тѳслийн жишээн дээр санал болгов.
9. Л.Лхагвасүрэн \Экологич, биологич, судлаач, фермер "Зүлгэн сор” ХХК, Зүүн хойд Азийн байгаль орчин ХАА- н сургалт судалгааны тѳвийн гүйцэтгэх захирал \ "Хѳдѳѳгийн хѳгжил- миний амьдралд” илтгэлдээ Америкаас ирээд Дорнод аймгийн Баянтүмэн сумын Хотонт нэртэй 4 р багт амьдрах болсон шалтгаан хийгээд мѳрѳѳдлийнхѳѳ тухай, мѳрѳѳдѳлдѳѳ хүрэхэд тулгарсан бэрхшээл саадын тухай ч хуучилсан юм. Харин тэрээр одоо багийн бага сургууль байгуулах мѳрѳѳдлѳѳ биелүүлэх гэж яваа аж.
10. Г.Ундармаа \"U Film” тайз дэлгэцийн УБ нэгдлийг үүсгэн байгуулагч, жүжигчин найруулагч, продюсер\ "Бид зѳвхѳн кино бүтээдэг үү?” илтгэлдээ "Single Ladies” 4 ангит цуврал кино хэрхэн бүтсэн талаар хуучлаад уг киноныхоо орлогоос 8 эмнэлгийн хүлээх байрыг яаж тохижуулсан талаараа танилцууллаа.
Хэрлэн голын эрэг дээрх "Чингис хаан” \ Яагаад ч юм бэ энэ хотын "Ѳндѳр хаан” хэмээх хүндлэлтэй нэрэнд дассан болохоор шинэ нэрэнд нь дуртай биш байлаа\ хотоос буцаж явахдаа бид их баяртай байлаа.
Дэлхийд алдартай олон шоунууд Монголд орж ирэн үзэгчдийн сэтгэлгээний хэм хэмжээг тэлж байгаа ч, TEDx орж ирж тэр тусмаа хѳдѳѳ аймгийн тѳвд дэлхийн жишгээр зохион байгуулагдаж байгаа нь бүр ч сайхан санагдав. Арга хэмжээ цагтаа эхэлж яг л хѳтѳлбѳр хуваарийнхаа дагуу явагдаж дууссан. Зохион байгуулагч залуустаа их баярлалаа. Энэ арга хэмжээг санаачлагч Ганхүлэг дүү минь энэ ѳдѳр эхнэртээ гэрлэх санал тавьж сюрприз барьсан нь залуусыг доргиов. "Lighten Up” буюу "Гэрэлт!” нэртэйгээр зохион байгуулaгдсан энэ арга хэмжээ дуу бүжиг, хѳгжил хѳѳр, алга ташилт дүүрэн, сэтгэл хѳдлѳм үнэхээр сайхан болж ѳнгѳрлѳѳ. Монголын бүх орон зайн хѳгжил дэвшил та нарын гарт байна, залуус аа. ТА НАР МОНГОЛЫГ ѲѲРЧЛѲН ШИНЭЧИЛЖ ЧАДНАА. Ѳѳрийн хүссэн нийгмээ залуус та нар ѳѳрсдѳѳ л байгуулна, та нараас ѳѳр хэн ч байгуулахгүй. Алив асуудлаас дайжин гадаадад гарч шийдэхгүй ээ. Эх орондоо байж, гар гараасаа хѳтлѳлцѳн нэгдэж байж шийднэ. Ѳѳр сонголт үгүй ээ.
Харнууд овгийн Гомбосүрэнгийн Галбадрах
2020-01-28
Улаанбаатар хот